साहित्यवेध

शिक्षणवसा, सण , मूल्यसंस्कार आणि पर्यावरण शिक्षणाचा आविष्कार - 'आई, मी पुस्तक होईन.' डॉ श्रीकांत श्रीपती पाटील                       म्हणजे देवाघरची फुले असे म्हटले जाते. आनंद उल्हास, उत्साह, दंगामस्ती बरोबरच शाळा आणि खेळांमध्ये मध्ये नागण्या-बागडण्यामध्ये, झाड-झाडोऱ्यात हिंडण्या फिरण्यामध्ये मुले आपला वेळ घालवतात. राग, लोभ, मोह,  मत्सरापासून दूर राहून मुले आपली निरागसता आणि निष्पापता जपतात. आई वडिलांइतकेच आपल्या शाळामाऊलीवर व गुरुजींवर प्रेम करतात. शाळेमध्ये पुस्तकातील अक्षरे गिरवितात तर निसर्गाच्या उघड्या शाळेमध्ये हिंडुन फिरून डोंगर दऱ्याचे, झाडाझुडपांचे, फळाफुलांचे, पक्षी-प्राण्यांचे निरीक्षण करून आपली जिज्ञासा तृप्ती करून घेतात.        तुम्ही कोण होणार ? असा प्रश्न मुलांना नेहमीच कुटुंबात, शाळेत, समाजात विचारला जातो. बऱ्याचदा लोक कौतुक करतील अशी उतरे मुले या प्रश्नाला देतात. मी फौजदार होईन, मी कलेक्टर होईन अशी उतरे देवून आपल्या निरागस मनाची आनंदलालसा पूर्ण करतात. पण खरेच लहानपणी दिलेली उत्तरे ही पाठ केल...

• जगण्याचे भान देणारा कवितासंग्रह 'आई मी पुस्तक होईन'                     उत्तम सदाकाळ                   'आई मी पुस्तक होईन' हा डॉ. कैलास दौंड यांचा नवाकोरा बालकवितासंग्रह नुकताच हाती पडला. बघताक्षणी कवितासंग्रहाने लक्ष वेधून घेतले. कवितासंग्रहाचे शिर्षकच एक अनोखी ध्येयदिशा दाखविणारे आहे. पुस्तक होवून जगाला सुजाण करणाऱ्या बालमनाचे ते प्रतिबिंब मला कवितासंग्रहात डोकावण्यास अधिर करत होते,हे ही तितकेच खरे! त्यातच हा बालकविता संग्रह डॉ. कैलास दौंड यांच्या सिद्धहस्त लेखणीतून साकारलाय ही गोष्टही कवितांचा आस्वाद घ्यायला माझ्या मनाला उत्सूक करत होती.          डॉ. कैलास दौंड म्हणजे साहित्य क्षेत्रातले प्रतिष्ठा लाभलेले सुपरिचित नाव. त्यांच्या सर्वांगसुंदर व बहुआयामी लेखनाने वाचक, समिक्षक व अभ्यासक या सर्वांवर गारुड केलेले आहे.            डॉ. कैलास दौंड यांची 'गोधडी' ही कविता इयत्ता आठवीच्या शालेय अभ्यासक्रमात समाविष्ट आहे. यावरूनच त्...

माझे गाणे आनंदाचे‌ हा डॉ.कैलास दौंड यांचा बालकविता संग्रह २०२० मध्ये प्रकाशित झाला आहे. त्या आधी ते किमान तीस वर्षांपासून कविता लेखन करत आहेत. त्यांची.  ' गोधडी' ही कविता महाराष्ट्र राज्याच्या इयत्ता आठवीच्या बालभारती पाठ्यपुस्तकात समाविष्ट आहे . त्यांच्या काही कविता आणि बालकथाही किशोर मासिकातून प्रसिद्ध झालेल्या आहेत. बालसाहित्य विषयक दिवाळी अंकातूनही त्यांच्या अनेक बालकथा प्रसिद्ध झालेल्या आहेत. 'आई,मी पुस्तक होईन'   हा बालकवितासंग्रह २०२३ च्या ऑगस्ट महिन्यात प्रकाशित झाला. त्याला अल्पावधीतच बालवाचक आणि समीक्षकांनीही मोठा प्रतिसाद दिला. कारवार (कर्नाटकचे) कवी संदेश बांदेकर यांनी या बालकवितासंग्रहातील सर्व कवितांचा कोंकणी भाषेत अप्रतिम अनुवाद केलेला आहे. जाणीवांची फुले हा डॉ.कैलास दौंड यांचा बाल कथासंग्रह २०२१ मध्ये प्रकाशित झाला. यातील बहुतांश बालकथा महाराष्ट्र राज्य पाठ्यपुस्तक निर्मिती व अभ्यासक्रम संशोधन मंडळाच्या किशोर मासिकातून प्रसिद्ध झालेल्या आहेत. महत्त्वाचे म्हणजे या तिन्ही बालसाहित्यकृतींची समीक्षकांनी व जाणकारांनी उत्त...