साहित्यवेध

शिक्षण यात्री  शिक्षणबागेच्या शिल्पकार : दिपाली सतीश सावंत.   वर्धा जिल्ह्यातील शेकापूर (बाई) येथे कार्यरत असणाऱ्या दिपाली सतीश सावंत यांची हिंगणघाट तालुक्यातील शहरापासून जवळपास ४०कि.मी. अंतरावरील साडेतीनशे लोकवस्तीच्या ‘कोल्ही’ गावातून २००६ मध्ये शिक्षिका म्हणून सेवेला सुरूवात झाली. या गैरसोयीच्या ठिकाणी नोकरी करण्यासाठी त्यांना त्यांच्या पतीने साथ दिली. जवळच असणाऱ्या शेकापूर गावात त्या पतीसह राहायला आल्या. कोल्ही गावात फारसे शैक्षणिक वातावरण नव्हते. गावापासून दोन अडीच किलोमीटर अंतरावर पारधीबेडा होता. दिपाली सावंत आणि त्यांचे सहकारी नाईक गुरुजींनी पारधीबेड्यावरील मुले शाळेत आणायला सुरुवात केली. ही मुले अस्वच्छ असल्यामुळे शाळेत नेऊन त्यांचे हातपाय धुणे व त्यांच्या केसांना तेल लावून विंचरून नीटनेटके करणे ही कामे करण्यासाठी दिपाली यांनी पुढाकार घेतला. नाईक सर देखील या कामात मदत करत. शाळेच्या अवस्था म्हणजे चार वर्ग आणि एक खोली तीही  अगदी धोकादायक म्हणता येईल अशी. म्हणून मग जवळच्या एका मोठ्या लिंबाच्या झाडाखाली शाळा भरू लागली. या उघड्यावरील शाळेचा एक नकळत फायदा झाला तो असा की...

शिक्षणयात्री ३                                                     मंतैय्या बेडके : जाजावंडीचा शिक्षण दीप!              गडचिरोली पासून दोनशे दहा किलोमीटर अंतरावरील जाजावंडी हे एटापल्ली तालुक्यातील जेमतेम सहाशे लोकवस्तीचे गाव. अत्यंत दुर्गम भाग. पक्का रस्ता सुद्धा नाही. या गावातील शिक्षक मांत्तैय्या चिन्नी बेडके यांना २०२४ च्या शिक्षक दिनी राष्ट्रीय पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. नक्षलबहूल भागात शिक्षणाचा प्रवाह खळाळता करणाऱ्या या शिक्षकाचे कार्य मूलभूत स्वरूपाचे आणि विशेष असे आहे. जाजावंडी या गावाबद्दल सांगायचं म्हणजे अगदी मूलभूत सुविधांचाही अभाव असणारे हे गाव. सिरोंचा तालुक्यातील अतिदुर्गम भागातील पातागुडम हे मांतैय्या बेडके यांचे मुळगाव. २०१० या वर्षांमध्ये ते नोकरीस ...

|| शिक्षणयात्री || फांगदरच्या ओयासिसचे शिल्पकार : खंडू मोरे  नाशिक जिल्ह्यातील देवळा तालुक्यातील गिरणेच्या काठावरील खामखेडा हे गाव आणि या गावापासुन चार किमी अंतरावर फांगदर ही पंचवीस-तीस घरांची आदिवासी शेतमजुरांची वस्ती आज सर्वत्र माहिती झाली आहे ती तेथील प्राथमिक शाळेमूळे. शिक्षणाच्या सार्वत्रिकीकरणाच्या उद्देशाने २ जुलै २००१ रोजी पाचटाच्या झापात पंधरा विद्यार्थ्यांसह या वस्तीशाळेची सुरूवात झाली. शिक्षक म्हणून होते खंडू मोरे त्यांनी आठ वर्षे एकट्याने हजार रुपये मानधनावर शाळेची धुरा सांभाळली. भौतिक सुविधांचा अभाव असलेली ही शाळा २००८ मध्ये जिल्हा परिषदेकडे नियमित झाली. खंडू मोरे यांनी त्यांच्या कल्पक आणि भरीव योगदानाने ही शाळा आज जिल्ह्याच्या नकाशावर आणली आहे. खंडू मोरे यांच्या प्रयत्नातून खडकाळ फागंदरच्या माळावर तिथली शाळा म्हणजे जणू ओयासिस बनली आहे.           शाळेला शेतकऱ्याच्या मदतीने जागा उपलब्ध होऊन सर्व शिक्षा अभियानात दोन खोल्या मिळाल्याने शाळेला रूप आले. आणखी एक नियमित शिक्षक सहकारी मिळाला. खंडू मोरे यांची धडपड सुरुच होती. त्यांनी बा...

शिक्षणयात्री  समर्पित भावनेचा वस्तूपाठ : शिवा कांबळे      शिवाजी खंडू कांबळे नावाचे अध्यापन कुशल शिक्षक १९८८ पासून शिक्षक म्हणून नांदेड जि. प. मध्ये सेवेत आहेत. आपल्या सेवेच्या सुरुवातीपासूनच त्यांनी विद्यार्थ्यांच्या सर्वांगीण विकासासाठी समर्पित भावनेने काम करायचे ठरवले. त्यासाठी नोकरीच्या वेळेपेक्षा अधिक वेळ दिला. याचा परिपाक म्हणून शिवाजी कांबळे सर विद्यार्थ्यांसह सर्वांचे लाडके शिवा कांबळे ठरले आहेत.      सध्या ते नांदेड जि. प. हायस्कूल मालेगाव या अर्धापूर तालुक्यातील विद्यालयामध्ये कार्यरत आहेत. दररोज ते शाळेच्या वेळेपूर्वी उपस्थित राहून विद्यार्थ्यांचा नियोजनानुसार अभ्यास करून घेतात. २०१९ पासून त्यांच्या विद्यालयामध्ये फेब्रुवारी महिन्यात इयत्ता दहावीच्या विद्यार्थ्यांसाठी ते रात्रीचा वर्ग चालवतात. त्यासाठी त्यांनी दिनक्रम ठरवून घेतला आहे. चार वाजता विद्यालय सुटल्यावर ते लगेच चार ते आठ असा अभ्यास वर्ग घेतात. या वर्गाला इयत्ता दहावीतील सर्व विद्यार्थी हजर असतात. आठ वाजता विद्यार्थीनी घरी जातात व विद्यार्थ्यांचे जेवणाचे डबे येतात. सरांनी सुद्धा त...